domingo, 15 de febrero de 2009

En el terreno

Ya es la hora de escribir algo sobre mis andaduras en el terreno, en el lindo proyecto de fortalecimiento municipal en que estoy trabajando ahora. Es un proyecto en que cooperan universidades, municipios, prefecturas y el Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo. La idea consiste del apoyo técnico que brindan jóvenes egresados, que levantan un proyecto de fortalecimiento municipal en su área de especialización en los municipios más pobres del país. De este modo aportan sus conocimientos técnicos a comunidades que en la mayoria de los casos tienen que afrontar una gran falta de gente calificada que pueden impulsar el desarrollo. La causa de ello está en la gran migración del campo a la ciudad de la gente en la edad laboral. Para los estudiantes hay dos grandes ventajas, de este modo tienen la posibilidad de titularse en su carrera y al mismo tiempo adquieren todavía antes de acabar la carrera universitaria una experiencia profesional enormemente valiosa.

En las visitas al terreno que he hecho, me han sorprendido las otras realidades, la increible belleza del campo, y las circunstancias y condiciones durísimas en que vive la gente. La recepción a nuestras visitas de evaluación siempre ha sido con los brazos abiertos. Los voluntarios estudiantes que desarrollan los proyectos son personas fuertes que tienen que poder con contratiempos bastante duros. Muchas veces hay problemas interiores en la gestión del municipio que dificultan considerablemente su trabajo. Pero es emocionante ver, en qué medida son apreciados en lo que hacen por parte de las comunidades.



Cada visitilla al campo es un escape del mundo de la oficina y de la rutina de todos los días en La Paz. Pero no sólo es eso. Es mucho más, te hace entender de nuevo para que estamos haciendo todo y qué es lo que hace el proyecto tan bonito y qué grande es la fuerza de la gente jóven y su inspiración que contagia.....Siempre hay un momento que te deje sentir muy pequeño en este mundo tan sorprendente. Unas mujeres indígenas que aparecen desde la nieblina a 5000 metros andinos de altura, habiendo caminado horas para poder asistir a nuestra reunión del proyecto. Un grupito de niños pequeñitos que hace una obrita de teatro especialmente para darnos la bienvenida en un pueblito del altiplano donde se come solamente una vez al dia.....

De vuelta en el viaje a la comunidad de Chuma, casi incomunicada del resto del mundo, si no hubiera la existencia de un camino de barro, atravesando los cerros gigantescos de la cordillera andina,nos encontramos rodeados de llamas y alpacas y nevadas virgenes. El mundo es grande...y se puede hacer grandes cosas en él. Yo lo vi.


In het veld

Het wordt tijd om eens wat te schrijven over mijn ervaringen in het veld in het bijzondere en succesvolle project 'versterking van gemeentes' waar ik nu werkzaam in ben. Het is een project waarin wordt samengewerkt door universiteiten, departamenten, gemeentes en het United Nations Development Program. In het kort uitgelegd komt het neer op een project waarin studenten die in de laatste fase van hun studie zijn met hun academische kennis in de armste gemeenten van Bolivia een levensvatbaar ontwikkelingsproject tot uitvoering brengen. Voor de studenten is het, naast de grote uitdaging en persoonlijke verrijking die het met zich meebrengt gedurende de 6 maanden van hun interne verblijf in een van deze gemeenten, een mogelijkheid om met dit project hun studie af te ronden. Daarnaast betekent het een onverbeterlijke professionele ervaring op hun eigen werkterrein, zelfs nog voor dat ze hun studie hebben beeindigd. De gemeentes waarin de jonge vrijwilligers werkzaam zijn hebben voor het overgrote deel te kampen met een enorm tekort aan gekwalificeerd personeel, dankzij de enorme migratieprocessen naar de steden en naar het buitenland vanwege de armoede. Er zijn in veel van deze gemeentes weinig mensen in de arbeidsleeftijd overgebleven. Dit maakt dat de studenten met hun gespecialiseerde kennis en hunconcrete projectvoorstellen meer dan welkom zijn.


In de verschillende evaluatiebezoeken die ik aflegde aan de verschillende gemeentes werd ik overweldigd door deze andere kleurrijke werelden en vaak moeilijk te verkroppen moeilijke omstandigheden waarin de mensen leven. Toch iedere keer weer, was er een ontvangst met open armen, hartverwarmend. De vrijwilligers die de projecten neerzetten zijn krachtige personen die met lastige tegenslagen te doen krijgen. Veelvuldig zijn er interne problemen in het bestuur van de gemeentes die een vloeiend verloop van de projecten vrijwel onmogelijk maken. het is niettemin ontroerend en bemoedigend om te zien hoe zij worden opgevangen door de verschillende gemeenschappen en hoe zeer hun werk gewaardeerd wordt.


Ieder veldbezoek is een welkome afwisseling op het kantoorwerk en de dagelijkse routine in La Paz. Het is echter nog veel meer dan dat. Het doet je beseffen waarvoor je het ook allemaal ook alweer doet en hoe mooi het project is waar je in werkt en hoe groots de kracht is van de jonge medewerkers en hun besmettelijke inspiratie die zo hard nodig is in deze wereld en die vaak het leven terug brengt in deze moeilijke omstandigheden. Er is altijd wel een moment waarin je je zo ontzettend klein voelt indeze overweldigende wereld: Een groep Indiaanse vrouwen die in hun prachtige kleurrijke kledij uit de mist komen opdoemen op 5000 meter Andesgebergte-hoogten, nadat ze uren gelopen hebben om vanuit afgelegen dorpjes de bijeenkomst van ons project bij te kunnen wonen. De jongste klas van een schooltje die een allerontroerendst toneelstukje uitvoert om ons te verwelkomen in een dorpje waar men maar een maaltijd per dag nuttigt.

Op de terugreis van Chuma, de armste gemeente van het departament naar La Paz, bevinden we ons tussen lama's en alpaca's en witte sneeuwvlakten op het enige modderpaadje welk de verbinding van deze gemeente met de rest van de wereld betekent. De wereld is groot..., en er zijn een hoop grootse dingen in uitvoering. Ik heb het gezien.

domingo, 8 de febrero de 2009

Viajes y reencuentros

El diario de viaje que se hizo esperar demasiado, aquí está. Este no era tan sólo un viajecito, era además el reencuentro de 7 UNV de universidades españoles que se habían repartido por distintos países suramericanos para cumplir con su misión. Yo tuve el gran honor de poder recibirlos en mi casa en La Paz para celebrar como una pequeña familia navidad, de esa manera no echando tanto en falta a la propia familia, lo que en estos días cuando normalmente se está más juntos que en otros momentos, se puede sentir......La familia UNV resultaba tener poderes especiales, ya que nos lo pasamos tan bien y en el resto del viaje, que esas cosas que parecían tan elementales lo podían ser mucho menos. Después de navidad nos partimos rumbo lago Titicaca. Allí nos dejamos sorprender por la magia que supone este lago sagrado y imenso. Los colores, las vistas y la autenticidad de la Isla del Sol son dificiles de describir y el aire y la conciencia que provoca dentro de uno mismo estar en ese lugar, mucho menos. El tiempo nos hizo un favor muy grande, dejandonos tostaditos rojos a todos....


La próxima estación fue Cusco, Peru. Allí nos encontaríamos con el séptimo díscipulo UNV de Ecuador, completando nuestra pandilla, para visitar las tierras de los Incas y desde luego Machu Picchu.


En las tierras Incas no podíamos deslizar nuestro esquema de viaje tan tranquilamente como habíamos podido en Bolivia. De hecho, nos pasó de todo..En el viaje a Machu Picchu hubo un derrumbe enorme delante de nuestros ojos, habiendo destrozado gran parte de la carretera y no quedó otro que volver para Cusco y pelearnos dos días con la oficina de viajes con la cual habíamos contratado el viaje. Al final podíamos ir 3 días después, sin derrumbe pero con un viaje de vuelta bastante interesante también. Ya en la oscuridad, de vuelta para Cusco en una carretera escalofriante, en nieblas y a casi 5000 metros de altura, con precipios mortales, atropellamos una vaca gigante. Menos mal que el chofer eligió la vaca y no el precipio esquivando, si no no hubiera esta publicación en el blog. La vaca está viva y sana, por cierto.


Macchu Picchu es impresionante, pero quizás más el camino para llegar. El camino por la selva brinda un escala de colores y realidades que antes sólo conocía de National Geographic Magazine.

Mi experiencia más linda no fue Machu Picchu sino un viaje que hicimos en caballo, visitando las ruinas del imperio de los Incas más cercanas a la ciudad de Cusco. Mi caballo, ´Rayo`, y yo nos hicimos tan amigos que al terminar el viaje todos los demás caballos se fueron con sus dueños, pero Rayo no se apartaba de mi lado...

Nochevieja supuso mi entrada en el nuevo año menos heroico de toda la vida. Me comi un bocadillo sospechoso el dia del 31 y la noche puse malito en la cama del hostal, entendiendo después que mis compañeros habían pasado una noche muy curiosa , pero buena en el diluvio que cayó esa noche entre miles y miles de ciudadanos del mundo, y sobre todo agrentinos, que frecuentan Cusco en esa época del año. El viaje me revitalizó de tal modo que llegaba otra vez a la ofician del PNUD con más ganas de trabajar y empezar el año que nunca...



Reisjes en wederontmoetingen

De kersttijd is een tijd van warmte en samenzijn en dan vooral met alle familieleden knus bij elkaar. Voor 7 VNvrijwilligers gestationeerd in verschillende Zuid/Amerikaanse landen kon de ideale situatie, met een kring van familieleden om je heen de kerst doorbrengen, niet bewerkstelligt worden. Zij vormden dan wel een surrogaatfamilie en de plaats van ontmoeting was dankbaar genoeg, mijn huis in La Paz.....


Later bleek dat deze surrogaatfamilie over zeer bijzondere kwaliteiten beschikte aangezien geen enkel lid van het gezelschap bijna geen enkel moment overweldigd werd door melancholische en nostalgische vlagen die een onaangenaam kerstvakantiegevoel zouden kunnen hebben verstoord. Integendeel, het gezelschap trok de dag na kerst vol energie en vrolijkheid richting het Titicacameer. De magie en de ongelofelijke kleuren en uitzichten op het zonneeiland ´Isla del sol´, deed de rest. Het ongelofelijk authentieke eiland herbergt een exclusieve gemeenschap van Aymara/indianen en een magische sfeer zoals die maar op weinig plekken in de wereld te vinden is waarschijnlijk.....Een blakerende zon op meer dan 4000 m hoogte deed dit ons met rode koppen en knipperende ogen beleven en aanschouwen.

Volgende bestemming zou, Cusco in Peru zijn, van waaruit we de verschillende Inca/monumenten en de heilige vallei zouden bezoeken. De rust van de Isla del Sol werd ingeruild voor een verblijf op Peruaanse gronden, gekleurd door vele hectische, aangename en minder aangename voorvallen.

De reis naar Machu Picchu werd opgeschrikt door een enorme steenlawine die de autoweg er naartoe zo ongeveer compleet vernietigde en niet alleen dat, maar ook, na de onvermijdelijke rechtsomkeerd naar Cusco, bijna onze hoop de ongelofelijke Incatempels en magische plek te zien. Twee dagen bakkelijen met de vrolijke leugenaars van het reisagentschap waar we de reis naar Machu Picchu mee hadden beklonken hielp ons echter toch nog de illusie waarheid te laten worden. Niet de Magie van de ongelofelijke plek die Machu Picchu heet, maar de reis er naar toe liet bij mij de diepste indruk achter. Door het rivierdal van de Urubamba, door jungledorpjes crossend, maakte ik werkelijkheden mee die ik alleen van National Geographic Magazine kende.

De terugweg had ook nog een verrassing voor ons in petto. De inkas besloten een enorme koe aan ons te schenken, of in ieder geval ons aan te laten rijden, daarbij wel aantekenend, dat de andere optie die ons op de dodelijke snelweg op bijna 5000 m hoogte in duisternis en nevel met duizelingwekkende dieptes zonder vangrails, de afgrond en een kans op hiernamaals was. De koe heeft het overleefd en de schrijver van dit stuk dus ook.


Oud en nieuw was de meest bizarre en belabberde van mn leven. Terwijl kornuiten in de hoosregen op het prachtige centrale plein van Cusco tussen duizenden voornamelijk Argentijnen, maar ook vele andere wereldburgers, stonden te hossen, bevond ik me in het kille herbergbed met stuiptrekkingen als het gevolg van het consumeren van een verdacht broodje van een nog veel verdachter tentje met nóg veel verdachtere prijzen, prijsjes wel te verstaan.


Niet Machu Picchu, was het hoogtepunt van deze reis voor mij, maar de tour die wij te paard maakten, van Inkaruine naar Inkaruine net buiten de stad Cusco. Mijn paard, ´Rayo´ , oftewel ´flits´, besloot, terwijl al zijn vriendjes met hun baas mee gingen na afloop van de toer, aan mijn zijde te blijven. We hadden dan ook drie bijzondere uren samen doorgemaakt.....

Deze reis heeft mij dusdanig opgefrist dat ik in januari met meer frisse moed en zin dan ooit het nieuwe jaar ingevlogen ben, en het UNDP/kantoor glimlachend betrad.